Choć od pisania pracy magisterskiej minęło już trochę czasu, nadal pamiętam, żeby wybór tematu był dla mnie trudną decyzją. Z jednej strony chciałam robić badania i pisać o czymś, co mnie interesuje i faktycznie przyda się w przyszłości, z drugiej nie chciałam, by temat był oklepany. W dobrym momencie trafiłam na wykłady o pokoleniach X, Y, Z. Prelegentki w bardzo ciekawy sposób opowiadały o poszczególnych pokoleniach, co skłoniło mnie do dalszego, samodzielnego zgłębienia tematu. W sieci nietrudno znaleźć wiele artykułów, często niepopartych żadnymi badaniami, mówiących o nastawieniu do pracy osób w różnych grupach wiekowych. Obserwując różne środowiska pracy, można spotkać się z potoczną opinią, być może krzywdzącą, o pokoleniu Z jako lekkoduchów niezaangażowanych w pracę, pomimo tego, że dopiero wchodzą na rynek pracy. Wszystkie te opinie z jednej strony mogą być wystawione niesłusznie, a z drugiej mogą sugerować faktycznie istniejący problem. Tematyka na tyle mnie zainteresowała, że postanowiłam się nią zająć na dłużej. I bach! Mam temat pracy magisterskiej 🙂 Nastał czas, by ją wykorzystać i podzielić się z Wami zebraną wiedzą. Jeśli pracujecie z osobami z różnych pokoleń, to zapraszam do cyklu artykułów o pokoleniach X, Y, Z. Chwilami będzie naukowo, ale myślę, że nie nudno! Aby zachować chronologię, zaczniemy od pokolenia X.
Pokolenie X, to osoby urodzone między 1964 a 1981 rokiem. Pierwszy raz pojęcia „pokolenie X” użyła brytyjska socjolog J. Deverson w 1964 roku. Przeprowadziła badania ówczesnych nastolatków, którzy: spali ze sobą przed małżeństwem, nie wierzyli w Boga, nie lubili królowej i nie szanowali rodziców. Wyniki badań opublikowała w książce „Generation X”. Kilka lat później to samo określenie zostało wykorzystane przez punk-rockowego muzyka B. Idola, który w 1976 roku tak nazwał swój zespół. Nazwa „Generation X” miała być wyrazem charakterystycznego dla subkultury punk nihilistycznego podejścia do rzeczywistości i odrzucenia powszechnych dla społeczeństwa wartości. W 1991 roku ukazała się książka kanadyjskiego pisarza D. Couplanda zatytułowana: Generation X: Tales for an Accelerated Culture (polski tytuł: Pokolenie X. Opowieści na czas przyspieszającej kultury). Stała się ona swoistym manifestem pokolenia. W kilku opowiadaniach przedstawione zostają najistotniejsze bolączki pokolenia X. Są to między innymi: niepewność przyszłości, trudności z zatrudnieniem, brak stałych punktów oparcia czy lęk przed samotnością. Termin szybko zdobył popularność i pojawiał się między innymi w filmach i muzyce. Został także podchwycony przez specjalistów od marketingu i reklamy, którzy wartości i idee pokolenia X przekuli w dobrze sprzedające się produkty. Przykładem może być kampania Pepsi z hasłem: „Pepsi generation neXt”.
Literą X określano pewną filozofię życia i ideologię. Ważne dla przedstawicieli pokolenia X wartości to zmiana, wybór, indywidualizm, uczenie się przez całe życie, globalna świadomość, samodzielność, nie obawianie się porażek, chęć zdobywania nowych doświadczeń. Symbol X może także oznaczać niewiadomą. Jest to pokolenie postrewolucyjne, które nauczone przykładami swoich rodziców nie wierzy w zbawczą moc rewolucji. Jednocześnie nie popada w bezkrytyczną akceptację zastanego porządku. Z jednej strony charakteryzuje je postawa buntu, a z drugiej świadomość niemożliwości wyrwania się z zastanego porządku.
Pokolenie X jest również pierwszym w historii pokoleniem wychowanym w rzeczywistości głęboko opartej na mediach. Wszechobecność mediów w codziennym życiu przedstawicieli pokolenia X sprawiło, że przestały być one tylko źródłem informacji, ale stały się także elementem tworzącym tożsamość jednostki, sposób postrzegania rzeczywistości oraz jej wrażliwość. Rzeczywistość medialna zastępowała rzeczywistość historyczną, ponieważ o pokoleniu X często mówi się jako o pokoleniu wychowującym się w czasach bez historii. D. Coupland definiuje to tak: „Niedosyt historii: życie w czasach w których nic się nie dzieje. Główne objawy to uzależnienie od gazet, czasopism i wiadomości telewizyjnych”. Simon, autorka Generation the Labour Market. Model for HR Management dodaje, iż pokolenie X ma najlepszą wiedzę akademicką i międzynarodowe doświadczenie w dotychczasowej historii (Rogozińska-Pawełczyk, 2014). Generacja X nazywana jest również „najbardziej przedsiębiorczą generacją”, ponieważ to przedstawiciele tego pokolenia stworzyli takie marki jak Amazon, Yahoo, Wikipedia, Google i YouTube (Vien, 2012).
Nowa sytuacja społeczna w jakiej żyli przedstawiciele pokolenia X budziła frustracje i lęki. Grupa ta mogła czuć się wyrzucona poza nawias społeczeństwa. Kiedy zaczynali życie zawodowe okazało się, że wszystkie miejsca są zajęte przez starszych (Tapscott, 2010). Byli zmuszeni do mierzenia się z nieznanymi wcześniej problemami takimi jak niemożność osiągnięcia pełnej niezależności finansowej oraz statusu zbliżonego do statusu rodziców, którzy należeli do pokolenia baby boomers. Trudniej niż wcześniejszemu pokoleniu było im znaleźć pracę i rozpocząć samodzielne życie. Budziło to frustracje i negatywnie przekładało się na kontakty z rodzicami. Czuli niechęć do pokolenia baby boomers, którzy szybciej byli w stanie zapewnić sobie dobra materialne, ponieważ urodzili się w odpowiednim czasie. Coupland tak opisuje to w swojej książce: „Zazdrość, jaką budzi w młodszych pokoleniach materialny dobrobyt i długoterminowe zabezpieczenie materialne będące udziałem starszych przedstawicieli pokolenia baby boom li tylko dzięki urodzeniu we właściwym czasie” (Coupland, 1991, s. 39). Sytuacja ta była dobrze widoczna pod koniec lat 80 XX wieku w USA, gdzie wszystkie wysokie stanowiska zajęte były przez przedstawicieli powojennego wyżu demograficznego, co skutecznie uniemożliwiało młodym realizowanie kariery. Dlatego też pomimo dobrego wykształcenia przedstawiciele pokolenia X zmuszani byli do podejmowania pracy poniżej swoich kwalifikacji. Wywołało do postawę buntu w stosunku do poprzedniego pokolenia.
Wartości ważne dla pokolenia X przedstawiono w raporcie z 2011 roku The Generation X Report (Miller, 2011). Szczegółowo zostały opisane m.in. styl życia, osiągnięcia i wyznawane wartości. Raport sporządzono na podstawie odpowiedzi około 4 tysięcy uczestników na przestrzeni lat 1987-2010. Na podstawie zebranych odpowiedzi wyróżniono trzy główne cechy: aktywność, wyważenie oraz radość (Miller, 2011). The Generation X Report podaje, że 86% badanych, czyli zdecydowana większość, pracuje na pełen etat lub część etatu. Ponadto przedstawiciele pokolenia X poświęcają bardzo dużo czasu na dodatkowe kursy doszkalające. Pomimo tego, że Xsy bardzo intensywnie pracują, aż 2/3 badanych potwierdza zadowolenie z pracy.
Rysunek 1. Liczba godzin poświęconych na pracę i dojazd do pracy
Źródło: Miller, J. D. (2011). The Generation X Report. A Quarterly Reasearch Report from the Longitudinal Study of American Youth, http://home.isr.umich.edu/files/2011/10/GenX_Report_ Fall2011.pdf. 29
Obok wymienionych wcześniej wartości, istotną cechą jest również zaangażowanie w życie społeczne. Przedstawiciele pokolenia X w większości uważają, że udaje im się pogodzić życie rodzinne i zawodowe, a jednocześnie brać udział w akcjach na rzecz społeczeństwa lub być członkiem organizacji działającej w różnych obszarach.
Rysunek 2. Aktywny udział w wybranych organizacjach i grupach
Źródło: Miller Jon D. (2011), The Generation X Report. A Quarterly Reasearch Report from the Longitudinal Study of American Youth, http://home.isr.umich.edu/files/2011/10/GenX_Report_ Fall2011.pdf
To tyle, jeśli chodzi o pokolenie X. Dajcie znać czy interesuje Was charakterystyka innych pokoleń oraz ich zachowania na rynku pracy 🙂
