Asertywność w pracy jest jednym z częstszych tematów, które pojawiają się podczas mojej pracy z Klientami. Czasami nazwana jest wprost już na sesji wstępnej, a czasami dopiero w trakcie procesu, Klient zaczyna uzmysławiać sobie, że czas na naukę asertywności. Niektórzy uważają, że asertywność w pracy to proszenie się o zwolnienie. Myślę, że może to wynikać ze złego rozumienia pojęcia asertywności. Asertywność w pracy jest pożądaną umiejętnością, która zwiększa produktywność oraz uczucie zadowolenia.
Z jaką definicją kojarzy Ci się słowo “asertywność”? Mi od razu wpada do głowy myśl “to sztuka mówienia nie”. Pomimo, że nie zgadzam się z taką definicją, to jest ona w mojej głowie bardzo mocno zakorzeniona. Powiem więcej, uważam że asertywność to sztuka mówienia “tak”, na przykład swoim granicom. To ustalenie tych granic i dbanie o to, by nikt ich nie przekraczał, jeśli my tego nie chcemy.
Czym jest asertywność?
Zanim pójdziemy dalej warto uzmysłowić sobie, czym w ogóle jest ta asertywność, skoro nie tylko mówieniem “nie”. Jedną z najprostszych definicji jest umiejętność obrony własnych praw, interesów i poglądów bez uciekania się do agresji. To definicja znaleziona w książce Psychologia społeczna, prof. Bogdana Wojciszke. Inna, podobna choć trochę bardziej rozbudowana definicja to umiejętność wyrażania swoich uczuć, swoich emocji, swojego zdania i swoich potrzeb bez świadomej intencji ranienia innych osób. Tę definicję znalazłam w książce Kamili Rowińskiej Kobieta asertywna i moim zdaniem idealnie obrazuje to, czym asertywność jest.
Jak widzisz w tych definicjach nie ma nic o mówieniu “nie”. Ba, nie ma nawet nic o mówieniu “tak”.
Osoba asertywna potrafi bronić swoich granic (czyli nie jest uległa), ale robi to w sposób, który nie rani innych (czyli nie jest agresywna). Myślę, że tu jest dobry moment, aby krótko omówić 3 style komunikacji, którymi możemy się posługiwać.
Style komunikacji
W psychologii wyróżnia się 3 style komunikacji: uległy, asertywny, agresywny.
Styl uległy (in. pasywny):
- ukrywanie prawdziwych emocji i myśli
- przepraszająca postawa
- zgadzanie się na wszystko nawet, jeśli nie jest to w zgodzie ze sobą
- bycie odbieranym jako osoba bezkonfliktowa, choć w duszy czuje się gniew i frustracje, że się ulega i nie walczy o swoje zdanie
- brak wyrażania własnych opinii
Styl asertywny:
- stanowcze (ale nie agresywne!) wyrażanie swojego zdania
- neutralny ton głosu w wypowiedziach
- dawanie przestrzeni rozmówcy na wypowiedź i szanowanie jego zdania, nawet jeśli się z nim nie zgadzamy
- dbanie o swoje granice
- szybkie rozwiązywanie konfliktów, bez narastania frustracji i gniewu
Styl agresywny:
- próba osiągania celów poprzez krzyk i atakowanie innych osób
- ciągłe przerywanie próby wypowiedzi innych osób
- wykorzystywanie manipulacji i gróźb
- uważanie innych za gorszych (np. “nie bądź taki głupi”)
- wyrażanie opinii jako faktów (np. “rozwiązanie, które proponujesz jest beznadziejne”)
Najbardziej pożądany jest styl asertywny, który daje największą przejrzystość komunikacji. Tam nie ma miejsca na niedomówienia, robienie wyrzutów rozmówcy czy podnoszenie głosu.
Po co nam asertywność w pracy?
Powodów jest wiele. Jednym z nich jest to, że dzięki asertywności wzmacniamy swoją pewność siebie. Jak? Poprzez asertywne zachowanie, zwłaszcza takie, którego się nauczyliśmy, które musieliśmy wypracować, czujemy dumę. Jest to nasz mały sukces. A pewność siebie buduje się właśnie poprzez małe sukcesy. Pojawia się wtedy w głowie myśl, że skoro teraz daliśmy radę, to w przyszłości w podobnych sytuacjach też sobie poradzimy.
asertywne zachowanie → sukces → nastawienie “dam radę” → pewność siebie
A w jakich konkretnie sytuacjach zawodowych potrzebujemy tej asertywności?
- gdy czujemy się totalnie obciążeni zadaniami w pracy, a kolega prosi o zrobienie za niego kolejnego projektu – decydując się mu pomóc, przekraczamy swoje granice, robimy to kosztem swojego wolnego czasu, może kosztem rodziny. Jeśli źle się czujesz z tym, by całkowicie odmówić koledze, to może zaproponuj pomoc w jakiejś części tego zadania?
- gdy czujesz, że czas na podwyżkę, bo na przykład wiesz, że Twoje wynagrodzenie jest poniżej średniej rynkowej i czeka Cię rozmowa z przełożonym – tutaj nawiązujemy do tej części definicji, która mówi o wyrażaniu swojego zdania i swoich potrzeb
- gdy podczas spotkania zespołu, nie zgadzasz się z pomysłami, które chcą wdrożyć inni – tutaj przyda się umiejętności asertywnej komunikacji bez oceniania innych i bez narzucania swojego zdania. Chodzi o przedstawienie własnych pomysłów oraz poddanie ich opinii zespołu
- gdy jesteś szefem i musisz zlecać zadania innym – niektórzy nie potrafią prosić o pomoc czy delegować. Delegowanie zadań jest normalną sytuacją na linii przełożony – pracownik. Można to zrobić w sposób kulturalny. Decydując się robić wszystko samodzielnie (jeśli Twoje stanowisko wymaga zlecenia tego innym) przyjmujesz postawę uległą i przekraczasz swoje granice kosztem własnego czasu wolnego
- gdy w pracy natychmiast odpisujesz na wszystkie maile i wiadomości na komunikatorze, dekoncentrując się i przerywając w ten sposób swoją pracę – tutaj mogą wystąpić 2 scenariusze: współpracownicy oczekują od Ciebie natychmiastowej odpowiedzi i pomocy lub (z moich obserwacji występujący częściej scenariusz) sami sobie narzucamy presję natychmiastowej odpowiedzi. Niezależnie, która opcja występuje u Ciebie, wystarczy że powiesz współpracownikom, że jeśli mają do Ciebie bardzo pilną sprawę, to prosisz o telefon. W innych przypadkach będziesz odpisywać, jak uporasz się ze swoimi zadaniami
- gdy na urlopie sprawdzasz pocztę służbową i komunikator firmowy – brzmi znajomo? 😉 Sama tak kiedyś robiłam. Na szczęście szybko zobaczyłam, że to utrudnia mi odpoczynek. Że sama przekraczam swoje granice i to w negatywnym znaczeniu. Nauczyłam się mówić współpracownikom otwarcie, że poczty na urlopie nie sprawdzam, a jakby się waliło i paliło, to mogą do mnie wtedy zadzwonić.
Zastanów się przez chwilę, po co Tobie asertywność pracy?
Jak być asertywnym w pracy?
Na pewno wstępem do zbudowania postawy asertywnej jest określenie swojego stylu komunikacji. Zastanów się, czy bliżej Ci do postawy uległej czy agresywnej. A może jesteś już bardzo blisko komunikowania się w sposób asertywny? Jeśli masz problem z tym zadaniem poproś o poradę bliską Ci osobę.
Kolejnym bardzo ważnym krokiem jest określenie swoich granic. Zastanów się co Ci przeszkadza w pracy, z czym nie czujesz się komfortowo, gdzie chcesz czegoś więcej, a gdzie mniej. Powiedz otwarcie “tak” swoim granicom.
Weź kartkę i długopis. Wypisz te wszystkie sytuacje po lewej stronie kartki. Zastanów się, jak chcesz żeby te sytuacje wyglądały i dopisz oczekiwane scenariusze po prawej stronie. Co możesz zrobić, żeby to osiągnąć? Pamiętaj, aby zacząć od małego kroku. Skorzystaj też z podpowiedzi podanych powyżej!
Czy warto?
Warto. Badania Butt i Zahid, 2015 pokazują związek między postawą asertywną a wypaleniem zawodowym. Wyniki badania wskazują, że gdy umiejętności asertywne wzrastają, to maleje prawdopodobieństwo wypalenia zawodowego. Pozytywnym efektem postawy asertywnej jest też większa pewność siebie, redukcja stresu oraz zmniejszenie sytuacji konfliktowych, które mogą być też przyczyną wypalenia zawodowego.
Dodatkowo postawa asertywna daje wewnętrzne poczucie spokoju, życie w zgodzie z własnymi wartościami oraz zwiększa radość i satysfakcję z pracy.
To jak, zaczynasz pracować nad swoją asertywnością?
A jeśli chcesz popracować nad asertywnością w pracy ze specjalistą, to sprawdź moją ofertę i umów się na bezpłatną sesję wstępną.
